TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Maden Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun teklifim ve gerekçesi ekte sunulmuştur. Gereğini saygılarımla arz ederim.

Özgür ÖZEL

Manisa Milletvekili

GENEL GEREKÇE

13 Mayıs 2014 günü ülkemiz en büyük maden facialarından birini yaşamış ve Soma Kömür İşletmeleri AŞ tarafından işletilen Eynez maden ocağında 301 madencimiz hayatını kaybetmiştir.
Faciadan hemen sonra yetkili ağızlardan, maden ocağında yapılan incelemelerde iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin alındığı, söz konusu madenlerin en üst düzey donanıma sahip olduğu söylenmiş ve hatta faciadan önce Bakanlar tarafından bu maden dünyanın sayılı, Türkiye’nin en güvenli madeni olduğu belirtilmişti.
Ancak, facianın hemen ertesinde tek tek ortaya çıkan eksiklikler ve sorumlular Soma faciası ile ilgili 18.09.2014 tarihinde dosyasına havale edilen Soma Bilirkişi raporunda detaylı bir şekilde vurgulanmıştır. Raporun üzerinde durduğu tespitlerden en önemlisi ise “facianın önlenebilir olduğu” gerçeğidir. Bilirkişi raporunda; “13.05.2014 tarihindeki maden kazasının, kaza öncesi teknik verilerin değerlendirilmesi sonrasında, pek çok ihmal ve kusurun bir araya gelmesi sonucu meydana geldiği ve kazanın önlenebilir olduğu fikri bilirkişi heyetimizde oluşmuştur” denilmiştir.
Soma’da yaşananlar madencilik sektöründe acil olarak yeniden yapılanmaya ihtiyaç olduğunu göstermiştir. Türkiye’deki tüm madenlerin Soma’daki maden ocağından daha kötü bir halde işletildiği bilinmektedir. Facianın hemen sonrasında kurulan Soma Araştırma Komisyonunca yazılan raporda ve rapora muhalefet şerhlerinde de bu duruma dikkat çekilmiştir.
19 Haziran 2014 tarihinde TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna Somalı madenciler tarafından sunulan dilekçede bizzat dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ve Bakanlar tarafından madencilere verilen 15 söz sıralanmış, ancak aradan aylar geçmesine rağmen bu sözlerden sadece bir kısmı tutulmuştur. Üstelik bu dilekçede de “kimseye çıkış verilemeyecek sözü de yazıyor olmasına rağmen Soma Kömür İşletmeleri AŞ’de çalışan 2831 madencimiz 30 Kasım 2014 tarihinde bir SMS ile işten çıkartılmışlardır.
4 Aralık 2014 tarihinde TBMM’de ülkemizin yıllardır imzalamadığı ILO’nun 176 nolu Maden İşyerlerinde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair sözleşme imzalanmıştır.
Bu kanun teklifi ile de gerek Somalı madencilerimizin sorunlarını çözmek gerekse ILO standartlarına uygun devlet tarafından işletilen örnek bir maden ocağını hayata geçirmek amaçlanmıştır.
Kanun teklifinde uygulama maden ocağı kurumu ile birlikte mevcut mevzuatın ve taraf olunan uluslararası antlaşmaların getirdiği standartların tam olarak uygulandığı, her türlü iş sağlığı ve güvenliği önleminin alındığı örnek maden ocaklarının kurulması amaçlanmıştır.
Bu maden ocakları mevcut mevzuatın örnek bir şekilde uygulamasını yapacakları için sahip oldukları donanım ve çalışma şartları, faaliyetine devam eden maden ocakları için de emsal teşkil edecek, alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini, çalışma standartlarını uygulamalı olarak gösterecektir.
Ayrıca bu uygulama maden ocakları ülkemizdeki standart bir maden ocağının ne şekilde olması gerektiğini göstereceği için de maden ocaklarının denetiminde yol gösterici olacaktır. Uygulama maden ocakları ile kıyaslayarak yapılacak denetimler sonucunda eksiklikler ivedilikle tespit edilerek gerekli yaptırımlar uygulanabilecektir.
Uygulama maden ocakları aynı zamanda maden işçileri, mühendis ve teknik personelin mesleki eğitiminin verilebileceği uygulamalı bir eğitim merkezi niteliği de taşıyacaktır. Maden işçileri, mühendis ve teknik personelin eğitimleri için gereken her türlü imkânın mevcut olacağı bu ocakta hem gereği gibi eğitim alınabilecek hem de bir maden ocağında olması gereken çalışma şartlarını, iş sağlığı ve güvenliği standartlarını bilfiil görme imkânı olacaktır. Bu sayede maden ocaklarında mesleki risk ve tehlikeye maruz kalan işçiler, mühendis ve teknik personel çalışacakları maden ocaklarının bu standartlara sahip olup olmadığını bizzat denetleyebileceklerdir.
Ayrıca; bu kanun teklifi ile bu uygulama maden ocaklarının ilkinin ülkemizin en büyük maden faciasının yaşandığı Soma’ya açılması ve hükümet tarafından “Kimseye çıkış verilmeyecek.” sözüne rağmen işten çıkartılan ve hala daha tazminatlarını alamayan 2831 işçimizin bu uygulama maden ocağında kadrolu kamu işçisi olarak işe başlatılması amaçlanmıştır.

MADDE GEREKÇELERİ

MADDE 1-  Bu madde ile yeni bir kurum olan Uygulama Maden Ocağının tanımı yapılmıştır.
MADDE 2- Bu madde ile ülkemizin en büyük maden faciasının yaşandığı Manisa’nın Soma ilçesine uygulama maden ocağı açılması ve burada mağdur edilen işçilerimizin bu ocakta istihdam edilmesi amaçlanmıştır.
MADDE 3- Mevzuatta ve uluslararası antlaşmalarda belirlenen standartlara sahip olan, en üst düzey iş güvenliği ve sağlığı önlemlerinin alındığı Uygulama Maden Ocaklarının kuruluş şart ve esasları belirtilmiştir.
MADDE 4- Bu madde yürürlük maddesidir.
MADDE 5- Bu madde yürürlük maddesidir.

MADEN KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN TEKLİFİ

MADDE 1- 3213 sayılı 4/6/1985 tarihli Maden Kanununun 3.maddesine aşağıdaki tanım eklenmiştir:
“Uygulama Maden Ocağı: Türkiye Kömür İşletmeleri(TKİ) ve Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) tarafından işletilen, mevcut mevzuatın ve taraf olunan uluslararası sözleşmelerin hükümlerinin uygulamasını göstermek ve maden işçileri, mühendis ve teknik personele gerekli eğitimleri vermek amacıyla kurulan ve madencilik alanında örnek standartlara sahip maden ocağı.”
MADDE 2 – 3213 sayılı Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenilmiştir:
“GEÇİCİ MADDE 9– Bu kanun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç 3 ay içinde  Bakanlık tarafından Manisa Soma ilçesinde uygulama maden ocağı kurulur.
13 Mayıs 2014 tarihinde Soma Kömür İşletmeleri Anonim Şirketi işçisi olarak tespit edilen kişiler başvurdukları takdirde Soma Uygulama Maden Ocağına kadrolu kamu işçisi olarak işe alınması zorunludur.”
MADDE 3- 3213 sayılı Kanununa aşağıdaki madde eklenilmiştir:
“EK MADDE 10- Uygulama Maden Ocaklarının kurulacağı yerler Bakanlık tarafından ivedilikle belirlenir ve Bakanlık bu yerlere Uygulama Maden Ocağı kurulması için gerekli çalışmaları yürütür.
Bakanlık, Uygulama Maden Ocaklarıyla ilgili olarak mevzuat çerçevesinde gerekli tedbirleri almaya ve denetlemeleri yapmaya yetkilidir.
Uygulama Maden Ocaklarının açılma, işletilme, denetim kapsam ve usulleri Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.”
MADDE 4–  Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
MADDE 5- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.