TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

03.07.2005 Tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununda Değişiklik Yapılmasına (Belediyelerin Borçlanmak İçin İçişleri Bakanlığından İzin Alma Zorunluluğunun Kaldırılması) İlişkin Kanun Teklifi gerekçesiyle birlikte ilişikte sunulmuştur.

Gereği için arz ederim.

                                                                                                      Özgür Özel

                                                                                                  Manisa Milletvekili

GENEL GEREKÇE

5393 sayılı Belediye Kanunun 68’nci maddesinin d) bendinde belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamayacağı, bu miktarın büyükşehir belediyeleri için bir buçuk kat olarak uygulanacağı, aynı maddenin e) bendinde de belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, en son kesinleşmiş bütçe gelirlerinin, 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarının yılı içinde toplam yüzde onunu geçmeyen iç borçlanmayı belediye meclisinin kararı; yüzde onunu geçen iç borçlanma için ise meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ve İçişleri Bakanlığının onayı ile yapabilecekleri hüküm altına alınmıştır. Bu düzenleme ile bir taraftan belediyelerce yapabilecekleri borçlanmanın yetki ve sınırı kanunda açıkça belirlenmekte, diğer yandan da bu yetkinin kullanılabilmesi İçişleri Bakanlığı’ndan onay alınması şartına bağlanmaktadır.

Belediyelere verilen yetkinin sorumluluğunu sadece belediyeler taşımakta; İçişleri Bakanlığı onay süreci ile ilgili herhangi bir sorumluluk yüklenmemektedir. Ayrıca, İçişleri Bakanlığı’nın onay taleplerini hangi sürede sonuçlandıracağına ilişkin bir düzenleme de mevcut değildir. Bütün bunlar merkezi yönetimin Anayasamızın 127/5’nci maddesindeki idari vesayet yetkisinin amacı dışında kullanılabilmesine yasal zemin oluşturacak nitelikte yasal düzenlemelerdir.

Kanunun 68’nci maddenin 68/f maddesinde belediyelerin ileri teknoloji ve büyük tutarda maddî kaynak gerektiren alt yapı yatırımlarında Bakanlar Kurulunca kabul edilen projeleri için yapılacak borçlanmaların (d) bendindeki borçlanma sınırının belirlenmesine ilişkin miktarın hesaplanmasında dikkate alınmayacağı hüküm altına alınmıştır. Burada sadece altyapı yatırımlarının borçlanmaya ilişkin sınırlamanın dışında tutulması hem belediyelerin yönetsel ve mali özerkliklerini sınırlandırmakta hem de uygulamada belediyelerin hizmet binaları başta olmak üzere önemli üstyapı yatırımlarının mali imkanları dahilinde borçlanma ile gerçekleştirilme imkanı varken buna engel teşkil etmektedir. Dolayısıyla belediyelerin zorunlu üstyapı yatırımlarının borçlanma sınırının kapsamı dışına çıkarılması hem belediyelerin yönetsel ve mali özerkliklerini artıracak hem de uygulamada belediyeleri kısmen rahatlatacaktır.

Diğer yandan, 5393 sayılı Kanunun 68/son maddesinde “Belediye, varlık ve yükümlülüklerinin ayrıntılı bir şekilde yer aldığı malî tablolarını üçer aylık dönemler hâlinde İçişleri Bakanlığına, Maliye Bakanlığına, Devlet Plânlama Teşkilatı Müsteşarlığına ve Hazine Müsteşarlığına gönderir” hükmüne yer verilmiştir.  Oysa Oysa 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun 53’ncü maddesine göre bütün belediyeler üçer aylık dönemler itibariyle, varlık ve yükümlülüklerini de içerecek şekilde, mali raporlarını Maliye Bakanlığı’na göndermekte ve adı geçen Bakanlıkça konsolide edilerek yayınlamaktadır. Ayrıca bu hüküm fiilen de uygulanmamaktadır. Dolayısıyla 5393 sayılı Kanunun 68/son maddesindeki düzenlemeden beklenecek herhangi bir kamusal yarar yoktur.

Bu Teklifle:

• Belediyelerin en son kesinleşmiş bütçe gelirlerinin, 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarının yılı içinde toplam yüzde onunu geçen iç borçlanma için alınan belediye meclis kararlarının uygulanabilmesi için İçişleri Bakanlığının onayını zorunlu kılan düzenlemenin kaldırılarak belediyelerin yönetsel ve mali özerkliklerinin arttırılması,
• İçişleri Bakanlığı’na onay için başvuran belediyeler arasında siyasi ve başka nedenlerle kayırmacılığa imkan verebilecek yasal dayanağın kaldırılması,
• Belediyelerin üstyapı yatırımlarının da altyapı yatırımları gibi borçlanmaya esas alınacak borç stokunun hesaplanmasında dışarıda tutularak önemli belediye yatırımlarının önünün açılması,
• Belediyelerin varlık ve yükümlülüklerinin ayrıntılı bir şekilde yer aldığı mali tabloların İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığına gönderileceğine ilişkin kamusal yararı olmayan ve fiilen de uygulanmayan hükmün kaldırılması,

Amaçlanmaktadır.

MADDE GEREKÇELERİ

MADDE 1- 5393 sayılı Belediye Kanunun 68’nci maddesinde yapılan değişiklik ile yerel düzeyde belediye meclislerinin yasal borçlanma sınırları içinde alınan kararlarının İçişleri Bakanlığı’na onaya gönderilmesi; onayın ne kadar sürede verilmek zorunda olduğuna ilişkin bir düzenlemenin olmaması dolayısıyla gecikerek uygulanmasına sebep olması; belediyelere verilen yasal sınırlar içinde borçlanma yetkisinin gereksiz yere İçişleri Bakanlığınca paylaşılmasına karşın sorumluluğun sadece ilgili belediyede kalması ve bu durumun yetki-sorumluluk dengesini bozması; borçlanmak için izin alma sürecinin belediyeler arasında kayırma yapmaya açık olması nedenleri ile İçişleri Bakanlığı’ndan izin alınmasına ilişkin hüküm kaldırılarak belediyelerin yönetsel ve mali özerkliklerinin ve hesap verilebilirliklerinin arttırılması sağlanmaktadır.

Maddenin (f) bendinde yapılan değişiklik ile belediyelerin altyapı yatırımlarında olduğu gibi üstyapı yatırımları için yapılacak borçlanmaların da (d) bendindeki sınırlamanın dışına çıkarılarak belediye hizmet binaları başta olmak üzere mali imkanları ölçüsünde borçlanarak yapabilecekleri yatırımların önü açılmaktadır. Diğer yandan kamusal bir yararı olmayan ve Maliye Bakanlığınca zaten düzenli olarak toplanan ve konsolide edilerek yayınlanan belediyelerin varlık ve yükümlülüklerine ilişkin mali tabloların İçişleri Bakanlığına, Maliye Bakanlığına, Devlet Plânlama Teşkilatı Müsteşarlığına ve Hazine Müsteşarlığına gönderileceğine ilişkin hüküm yürürlükten kaldırılmaktadır.

MADDE 2– Yürürlük maddesidir.

MADDE 3– Yürütme maddesidir.

03/07/2005 TARİHLİ VE 5393 SAYILI BELEDİYE KANUNU’NDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ

MADDE 1– 03/07/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanunun 68’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi ile son fıkrası yürürlükten kaldırılmış ve (f) bendinin birinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“f) Belediyelerin ileri teknoloji ve büyük tutarda maddî kaynak gerektiren yatırımlarında Kalkınma Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca kabul edilen projeleri için yapılacak borçlanmalar bu maddenin (d) bendindeki miktarın hesaplanmasında dikkate alınmaz.“

MADDE 2- Bu madde yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 3- Bu Kanunu Bakanlar Kurulu yürütür.