TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

2548 sayılı Ceza Evleriyle Mahkeme Binaları İnşası Karşılığı Olarak Alınacak Harçlar Ve Mahkûmlara Ödettirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkında Kanun ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına ilişkin kanun teklifim ve gerekçesi ekte sunulmuştur.

Gereğini saygılarımla arz ederim.

Özgür Özel

Manisa Milletvekili

GENEL GEREKÇE

Cumhuriyet Halk Partisi Cezaevi İnceleme ve İzleme Komisyonu’nun 28 Şubat 2012 tarihinde Adana, Mersin ve Pozantı’da yaptığı incelemelere ilişkin yazdığı raporla çocukların cinsel taciz ve tecavüzden şikayetçi oldukları ortaya çıkmış ve bu raporun ardından Pozantı Cezaevi kapatılmıştır. Özellikle Pozantı Cezaevinde kalan çocuklara ilişkin cinsel taciz ve tecavüz iddialarının Cezaevi yönetimi tarafından yeterince üzerine gidilmediği, hatta bu tarz olaylara göz yumulduğu söz konusu raporda yazılmıştır. Ayrıca rapora göre; kötü muamele, cinsel taciz ve tecavüz gibi durumlarla karşı karşıya kalan çocuklar cezaevinden çıktıktan sonra psikolojik travma yaşamakta, birçoğu cezaevinden sonra normal hayatına dönememekte ve takip edildiklerini sandıkları için evden-mahalleden dışarıya dahi çıkamamaktadırlar. Kapatılan Pozantı Cezaevi aslında, yaşanan benzer örnekler nedeniyle hala diğer çocuk cezaevlerinde varlığını sürdürmektedir.

Cezalandırmanın temel amacının ıslah ve topluma yeniden kazandırma olduğu düşünüldüğünde; cezaevlerinde kalan çocuklar diğer yetişkinlerle aynı koşullara tabi tutularak adeta ikinci kez ve son derece ağır bir şekilde cezalandırılmaktadır. Bu durum cezalandırmanın temel amacına hizmet etmeyeceği gibi, çocukların gelişim sürecine de zarar vermektedir. Özellikle cezaevindeki çocukların %80’ine yakını hükümlü değil tutukludur ve bu çocuklar topluma kazandırılması mümkün olan çocuklardır. Ülkemizde Adalet Bakanlığı’nın açıkladığı son rakamlara göre hükümlü ve tutuklu toplamda 2.374 tane çocuk mahkum bulunmaktadır. Ancak önemli olan husus, 1 yıl içerisinde cezaevine girip çıkan çocuk sayısının 10 bini bulmasıdır. Bu rakamlarla birlikte değerlendirildiğinde her geçen gün cezaevlerinde çocuklara yönelik cinsel istismar ve tecavüz olaylarının artıyor oluşu son derece kaygı vericidir. Cezaevlerinin yetişkinler için bile ağır olan koşulları çocuklar için uygulandığında şartlar daha da zorlaşmakta ve çocuklar buralardan rehabilite edilmek bir yana daha çok suça sürüklenen bireyler olarak topluma geri dönmektedir.

Ülkemizin 1995 yılında imzalayarak taraf olduğu Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi ve 2005 yılında kabul edilen 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu’na göre çocuk cezaevlerinin kapatılması ve hapis cezasına en son çare olarak başvurulması gerekmektedir. Dünyada çocuk adalet sistemine ilişkin son derece çarpıcı ve başarılı örnekler mevcuttur. Almanya ve Hollanda gibi birçok ülke çocukların ve gençlerin yüksek yararını temel alarak daha iyisini arama çabası içindedir. Nitekim, ülkemizde de olması gereken de çocukların kapatılması değil, çocuk cezaevlerinin kapatılmasıdır. Partimiz bugüne kadar konuyla ilgili çok sayıda önerge vermiş ve son olarak TBMM’ye çocuk cezaevlerinin kapatılması için bir kanun teklifi de sunmuştur. Nitekim kanunun yasalaşması için TBMM’deki tüm partilerin uzlaşması ve ortak hareket etmesi gerekmektedir. Bu teklif yasalaşana kadar ise çocuk cezaevlerinde yaşanan sorunların ve cezaevlerinde kalan çocukların zor koşullarının devam edeceği açıktır.

2011 yılı verilerine göre 18 yaş altı çocukların yüzde 68,6’sı hapishaneden tahliye olduktan bir yıl sonra adalet sistemine yeniden dahil olmakta ve ceza almaktadır.  Türkiye’de Çocuk Koruma Sistemi, koruyucu ve önleyici hizmetler açısından yetersiz olduğu gibi, çocukların yüksek yararının söz konusu olamayacağı çocuk hapishanelerinin sayısı giderek artmaktadır. Üstelik bu cezaevlerinde çocukların koşulları da son derece ağırdır. Çocuklar hapishanelerde çıplak aramalara maruz kalmakta, kapalı görüş uygulamasında var olan camdan ötürü ailelerine sarılamamakta, hatta dokunamamaktadır.

Çocuklar, Hapishane yönetimi tarafından verilen üç öğün yemek dışında, içecekleri su dahil olmak üzere tüm temel ihtiyaçlarını kantinden satın alarak karşılamak zorunda kalmaktadır.  Hatta,  2548 sayılı Ceza Evleriyle Mahkeme Binaları İnşası Karşılığı Olarak Alınacak Harçlar Ve Mahkûmlara Ödettirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkında Kanunun 2 inci maddesindeki “Her mahküm cezaevinde bulunduğu müddetçe yiyecek bedelini ödemeğe mecburdur.” hüküm gereği çocuk mahkumlar da hüküm giymeleri halinde, yiyecek bedellerini ödemek zorunda bırakılmaktadır.

Yine; tutuklu ve hükümlüler cezaevlerinde kullandıkları elektrik giderlerini de ödemektedir. Cezaevi yöneticileri, ‘Elektriği devlet ödese, herkes içeri ısıtıcı sokuyor’ diye bunu savunsa da, insanlar cezaevlerinde ihtiyaçları olduğu için, üşüdükleri için içeriye ısıtıcıyı almaktadır. Bu uygulama ise 13/4/2004 tarihli ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun  35 inci maddesine göre cezaevlerince düzenlenen yönetmelikle şekillenmektedir. İlgili kanun hükmüne göre; “Kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlülerin oda ve eklentilerinde bulundurabilecekleri veya bulunduramayacakları kişisel eşya, gıda, tıbbî malzeme ve diğer ihtiyaç maddeleri yönetmelikle düzenlenir.” Bu kanun maddesine göre yönetmeliklerini düzenleyen cezaevleri de “Aydınlatma dışındaki elektrik giderleri hükümlü tarafından karşılanır” şeklinde düzenlemelere gitmektedir.

Ancak çocuk mahkumların gerek yiyecek bedellerini ödemesi gerekse de elektrik masraflarını karşılaması çoğu zaman mümkün olmamakta, çocukların cezaevlerindeki koşulları yiyecek bedelleri ve elektrik giderlerinin mahkumdan alınması nedeniyle daha da zorlaşmaktadır. Örneğin Sivil Toplum Kuruluşlarının ziyaretine gittiği ve madde bağımlısı olan bir çocuk mahkuma dışarıdan herhangi bir talebi olup olmadığı sorulduğunda çocuk mahkum radyo istemiş, radyolar temin edilerek cezaevine yollanmış, ancak 15 gün sonra ilgili Sivil Toplum Kuruluşuna radyolar iade edilmiştir. İade gerekçesi olarak da, çocuk mahkumun bu radyolar için gerekli olan elektrik bedelini karşılamayacak olması gösterilmiştir. Oysa madde bağımlısı olan bu çocuk mahkumun en büyük sorunu, kaldığı koğuşta sesten yoksun olduğunu düşünmesi ve bağımlı olduğu için sessiz kaldığını düşünerek camları, pencereleri kırmasıdır.

Bir taraftan yaşanan sorunların çözümü için çocuk cezaevlerinin kapatılması gerektiği görüşümüzü yinelerken, diğer taraftan çocuk mahkumların cezaevlerinde karşılaştığı sorunların çözümü için de bir an önce harekete geçilmelidir.

Bu nedenle, bu kanun teklifi ile 2548 sayılı Ceza Evleriyle Mahkeme Binaları İnşası Karşılığı Olarak Alınacak Harçlar Ve Mahkûmlara Ödettirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkında Kanununda hem de 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanununda değişiklik yapılması ve çocuk mahkumlardan yiyecek ve elektrik bedellerinin alınmasının önüne geçilmesi amaçlanmıştır.

MADDE GEREKÇELERİ

MADDE 1- Bu madde ile çocuk mahkumlardan hiçbir şekilde yiyecek bedeli alınmaması amaçlanmıştır.

MADDE 2-Bu madde ile çocuk mahkumlardan hiçbir şekilde elektrik bedeli alınmaması amaçlanmıştır.

MADDE 3- Yürürlük maddesidir.

MADDE 4- Yürütme maddesidir.

2548 SAYILI CEZA EVLERİYLE MAHKEME BİNALARI İNŞASI KARŞILIĞI OLARAK ALINACAK HARÇLAR VE MAHKÛMLARA ÖDETTİRİLECEK YİYECEK BEDELLERİ HAKKINDA KANUN VE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN KANUN TEKLİFİ

MADDE 1-  30/6/1934 tarihli ve 2548 sayılı Ceza Evleriyle Mahkeme Binaları İnşası Karşılığı Olarak Alınacak Harçlar Ve Mahkûmlara Ödettirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkında Kanunun 2 inci maddesinin ilk fıkrasına aşağıdaki ibare eklenmiştir:

“Çocuk mahkumlardan cezaevinde bulunduğu müddetçe hiçbir şekilde yiyecek bedeli alınmaz.”

MADDE 2- 13/4/2004 tarihli ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 35 inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“ Elektrik bedelleri hiçbir şekilde çocuk mahkumlardan alınmaz”

MADDE 3- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 4- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.