TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

10.6.1983 tarih ve 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununda Değişiklik Yapılmasına (Seçim Barajının İndirilmesi) İlişkin Kanun Teklifi ve gerekçesi ekte sunulmuştur.

Gereğini arz ederiz.

        Engin Altay                                 Levent Gök                           Özgür Özel

  İstanbul Milletvekili                Ankara Milletvekili           Manisa Milletvekili

CHP Grupbaşkanvekili          CHP Grup Başkanvekili   CHP Grup Başkanvekili

GENEL GEREKÇE

Demokrasi, tüm vatandaşların, devlet politikasını şekillendirmede eşit hakka ve temsile sahip olduğu en yaygın yönetim biçimidir. Demokrasi halk iradesinin eksiksiz olarak yasama organında temsil edilmesidir. Demokrasi çoğunluğun kazandığı azınlığın ise tümüyle kaybettiği bir yönetim şekli değildir. Demokrasilerde halkın tamamının temsili önemlidir.

Ülkemizde seçim barajının var olması, yurttaşların karar alma süreçlerine katılımı bakımından bir sınırlama getirmektedir. Bu sistemde vatandaşlarımız belli aralıklarla oy kullanmakta ve temsil hakkı elde edebildiği oranda temel hak ve özgürlükler için mücadele etmektedir. Seçim barajı uygulaması nedeniyle, siyasi alternatifler sınırlanmakta, yurttaşlarımızın önceden belirlenmiş belli siyasi partiler dışında tercih hakları bulunmamaktadır.

Ülkemizde 10.6.1983 tarih ve 2839 sayılı Milletvekili Seçim Kanunun 33 üncü maddesi ile seçimlere katılan siyasi partilere ülke genelinde %10’luk bir ülke barajı getirilmiştir. %10’luk baraj nedeniyle birçok seçimde bazı siyasi partiler Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde temsil hakkı bulamamış; bu partilerin alması gereken milletvekillerini barajı geçen partiler alarak aldıkları oya göre çok yüksek oranda TBMM’de temsil hakkı elde etmişlerdir.

Seçim barajının varlığı toplumun bazı kesimlerinin siyasi girişimlerinin önünde büyük bir engel olmuştur. Seçim sonuçlarında temsil edilememenin yanı sıra bazı siyasi oluşumlar başlamadan bitmiştir. 2002 yılında yapılan genel seçimlere 18 siyasi parti katılmış, seçim barajı nedeniyle bunlardan sadece ikisi Türkiye Büyük Millet Meclisinde temsil hakkı edebilmiştir. Oy kullanan 32.768.161 seçmenden 15.846.580’i (%48.35) TBMM’de temsil hakkı bulamamıştır. %10’luk seçim barajı 1980 Askeri Darbesinin topluma bir dayatmasıdır. Cumhuriyetin kuruluş felsefesine, cumhuriyet ve demokrasiye aykırıdır.

Özellikle 1980 sonrası iktidara gelen siyasi partiler, %10’luk seçim barajını baskıcı, tek sesli ve halkı sadece belirli dönemlerde sınırları ve sayıları belirlenmiş olan siyasi partilere oy vermeye zorlamışlardır.

Ülkemizde belirli zaman aralıkları ile seçim yapılması, seçime giren sınırlı sayıda siyasi partiye halkın oy vermesi, demokratik ve özgürlükçü bir sistemin olduğu sonucunu göstermez. Gerçek demokrasi her siyasi partinin toplumdaki seçmen sayısı ile orantısal olarak parlamentoda temsil edilmesi esasına dayalıdır. Temsil edilebilme hakkı özgürlükler kapsamında değerlendirilmelidir. Devletin başlıca görevi güvenliği sağlayarak, özgürlüklerin kısıtlanmadan yaşanmasını sağlamaktır. Demokrasi toplumdaki bütün grupların ve görüşlerin parlamentoda temsili esasına dayalıdır.

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 21 inci maddesinin 1 inci fıkrasında “Herkes, doğrudan veya serbestçe seçilmiş temsilciler aracılığı ile ülkesinin yönetimine katılma hakkına sahiptir” hükümlerine yer verilmiştir. Ülkemizdeki seçim barajının varlığı toplumun geniş kesimlerinin temsilinin önüne geçmektedir. 1 Kasım 2015 Milletvekili seçim sonuçlarına bakıldığında, her hangi bir siyasi partinin Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde temsil edilebilmesi için, oy kullanan seçmenlerden yaklaşık 4 milyon 900 bininin oyunu alması gerektiğini ortaya çıkarmıştır. Mevcut şartlar bu sayının altındaki bütün halk kitlelerinin temsilini engellemektedir. Milletvekili Seçim Kanununun 33 üncü maddesi, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 21 inci maddesinde belirtilen, yönetimde temsil edilebilme ilkesine açıkça aykırıdır. Yüzde onluk seçim barajı, vatandaşların sahip oldukları kendi siyasi partilerde siyaset yapmalarını ve/veya siyasete katılmalarını engelleyerek, ülkemizdeki yönetim sisteminin oligarşiye hatta monarşiye doğru sürüklenmesine neden olmaktadır.

Bu Kanun teklifimizle; 10.6.1983 tarih ve 2839 sayılı Milletvekili Seçim Kanunun 33 üncü maddesindeki %10’luk seçim barajının %5’e düşürülerek TBMM’de bütün siyasi görüşlerin temsil edilmesinin sağlanması ve böylece cumhuriyet ve demokrasimizi güçlendirilmesi amaçlanmaktadır.

MADDE GEREKÇELERİ

MADDE 1- Bu madde ile seçim barajı %5’e indirilmekte, toplumun tüm kesimlerinin Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde temsili, bütün siyasi partilerin siyasal yaşamda yer bulması ve halk iradesinin tam olarak parlamentoya yansıtılması sağlanmaktadır.

MADDE 2- Yürürlük maddesidir.

MADDE 3- Yürütme maddesidir.

10.6.1983 TARİH VE 2839 SAYILI MİLLETVEKİLİ SEÇİMİ KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA(SEÇİM BARAJININ %5’E İNDİRİLMESİ) DAİR KANUN TEKLİFİ

MADDE 1- 10.6.1983 tarih ve 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununun 33 üncü maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesinde geçen “%10” ibaresi “%5”,  ikinci cümlesinde geçen “yüzde onluk” ibaresi “yüzde beşlik”, üçüncü paragrafında geçen “yüzde onluk” ibaresi ise “yüzde beşlik” olarak değiştirilmiştir.

MADDE 2- Bu Kanun yayımı tarihinden sonraki ilk seçimlerde uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 3- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.