TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

7.11.2013 Tarih ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunda Değişiklik Yapılmasına (Tüketici ve Kredi Kartı Borçlarının Silinmesi) Dair Kanun Teklifimiz gerekçesiyle ekte sunulmuştur.

Gereğini saygılarımızla arz ederiz.

        Engin Altay                                 Levent Gök                              Özgür Özel

  İstanbul Milletvekili               Ankara Milletvekili              Manisa Milletvekili

CHP Grup Başkanvekili      CHP Grup Başkanvekili        CHP Grup Başkanvekili

GENEL GEREKÇE

Türkiye’de 2002 yılında sonra uygulanan ekonomik politikalar, vatandaşların finans kesimine hızla borçlanmamasına yol açmıştır.  2002-Ekim 2015 döneminde tüketicilerin bankalara olan toplam tüketici kredisi borçları 132 kat artarak 5,8 milyar liradan 303 milyar liraya, kredi kartı borçları 17 kat artarak 4,3 milyar liradan 77 milyar liraya kadar yükselmiştir.

Türkiye ekonomisinin büyüme hızının son yıllarda ortalama yüzde 3 civarına gerilemesiyle birlikte resmi işsizlik oranı yüzde 10’lu seviyelerde kronikleşmiştir. Bu ve bunlara bağlı diğer olumsuz ekonomik gelişmeler, vatandaşların finans kesimine olan borçlarının geri ödenmesinde sorunlar yaşanmasına yol açmıştır.

Ekim 2015 sonu itibariyle sadece bankaların zamanında tahsil edemedikleri için takibe aldıkları kredi kartı ve tüketici kredisi borçları 16,3 milyar lirayla tarihindeki en yüksek noktaya ulaşmıştır.  Bu miktar her geçen gün artmaktadır.  2014 yılı sonunda yüzde 3,5 olan tüketici kredilerindeki batık oranı Ekim 2015 sonunda yüzde 4,3’e,  kredi kartlarında ise yüzde 7,2’den yüzde 8,7’ye çıkmıştır. Ekonomideki olumsuz gidişatın sürmesiyle birlikte bu oranların gelecek aylarda da artmaya devam etmesi kaçınılmazdır.

Kaldı ki vatandaşların geri ödemekte zorlandıkları ve bu nedenle icra takibine uğradıkları borç miktarı bununla da sınırlı değildir.  Bankaların, yıllarca tahsil edemedikleri için varlık yönetim şirketlerine sattığı yaklaşık 11 milyar liralık bir kredi kartı ve tüketici kredisi borcu bulunmaktadır.

Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi’nin verilerine göre Eylül 2015 sonu itibariyle 1 milyon 606 bin 597 kişi tüketici kredisi, 1 milyon 963 bin 943 kişi de kredi kartı borcunu ödeyemediği için yasal takibe alınmış bulunmaktadır. Hem kredi kartı hem de tüketici kredisi borcunu ödeyemeyenler tek kişi sayıldığında toplam 2 milyon 647 bin 623 kişi bankaların yasal takibi altındadır. Varlık yönetim şirketlerinin takibinde bulunan borçlularla birlikte bu sayının çok daha yüksek rakamlara ulaştığı tahmin edilmektedir.

Türkiye’de vatandaşların finans sistemine olan borçlarının geri ödemelerinde önceki dönemlerde de sorunlar yaşanmıştır. Özellikle ekonomik kriz dönemlerinde bu sorunun ağırlığı artmış zaman zaman sosyal bir sorun haline gelmiştir.  Borçlarını ödeyemeyen vatandaşlardan intihar edenler, cinnet geçirip aile bireylerine zarar verenler, organlarını satışa çıkaranlar görülmüş, aileler dağılmıştır.

Toplumsal dokuyu tehdit eden bu tür gelişmeler karşısında TBMM 2003, 2006 ve 2009 yıllarında bu tür sorunlu kredilerin geri ödenmesini kolaylaştırmak amacıyla yasal düzenlemelere gitmiştir.

Türkiye ekonomisinin büyüme hızının yavaşlaması, işsizlik oranının artması, reel gelirlerin baskı altına alınması, borç sarmalına giren vatandaşların sayısının giderek artması gibi nedenlerle batık kredi sorunu yeniden büyümeye başlamıştır. Bankalar, tüketici finansman şirketleri ve varlık yönetim şirketlerinin icra takibi altındaki vatandaş sayısı her geçen gün artmaktadır. Bu durum geçmişte karşılaşılan sosyal ve psikolojik sorunların gelecekte yeniden yaşanabileceği ihtimalini güçlendirmektedir. TBMM çatısı altında bile borç nedeniyle intihar olayı yaşandığı hafızalardadır. Geçmişte yaşadığımız deneyimler, gelecekte yaşanabilecek bu tür soruların önüne geçmek için şimdiden önlem alınmasının kaçınılmaz olduğunu göstermektedir.

Yasa teklifimizde, sadece bankaların değil, tüketici finansman şirketleri ve varlık yönetim şirketlerinin de takibinde bulunan tüketici kredisi ve kredi kartı borçlarının geri ödenmesinin kolaylaştırılması ve borçlu vatandaşlarımızın ekonomik olarak rahatlatılarak ekonominin de canlanması amaçlanmaktadır.

MADDE GEREKÇELERİ

MADDE 1- Vatandaşlara,  bankalar ve tüketici finansman şirketlerine zamanında ödeyemedikleri takibe alınarak ödenmesi için ihtar çektikleri ya da icra takibi başlattıkları tüketici kredisi ve kredi kartı borçları ile bu kuruluşlardan varlık yönetim şirketleri tarafından devralınan tüketici kredisi ve kredi kartı borçlarını ödeyebilmelerine yönelik bir kolaylık getirilmektedir.

Vatandaşların sorunlu hale gelmiş söz konusu borçları  (1) anapara, (2) temerrüt, gecikme faizi ve benzeri isimlerle işletilen faizler ve (3) icra takibiyle ilgili masraflardan oluşmaktadır.

Bu durumda olan vatandaşların,  Yasanın Resmi Gazetede yayımlandığı tarihten itibaren 60 gün içerisinde borçlu oldukları kuruluşun kendisine, avukatına ya da yetkilendirdiği temsilcilerine başvurarak borçlarını peşin ya da beş yıla kadar uzayan vadelerle ve aylık taksitler halinde ödeme imkânına kavuşturulmaları öngörülmüştür.

Yasayla getirilen ödeme kolaylığının borçlular tarafından kötüye kullanılmasını önlemek amacıyla, düzenlenecek ödeme planını imzalamaları ve güncel tebligat adreslerini belirtmeleri zorunluluğu getirilmiştir.

Sorunlu hale gelmiş bu tür alacakların anapara tutarının tamamı ile o zamana kadar çeşitli isimler altında işletilen faizler ve icra takibine konu olmuşsa takip, dava masraf ve harçlarını ve nispi kanuni vekâlet ücreti toplamının yüzde yirmisi ödemeye esas borç tutarı olarak hesaplanacaktır. Bu şekilde hesaplanacak borç peşin olarak ödenirse herhangi bir faiz uygulanmayacaktır. Vadeli ödemenin seçilmesi halinde ise seçilen süreye göre çok az bir faiz uygulanacaktır.

Düzenlemenin kötüye kullanılmasını önlemek amacıyla, vadeli ödemelerde ödeme planının yürürlüğe girmesi ilk taksitin peşin olarak ödenmesi koşuluna bağlanmaktadır.

Borçlunun, taksit tutarlarını ödemesi şartıyla, icra işlemleri duracak ve İcra ve İflas Kanununda belirtilen süreler işletilmeyecektir.

Kabul edilen taksit planına göre, bir yıl içerisinde 3 taksitin vadesinde ödenmemesi halinde yasayla borçlulara sağlanan haklar, bankalar, tüketici kredisi veren finansal kuruluşlar, ilgili kart çıkaran kuruluş ya da varlık yönetim şirketince ortadan kaldırılabilecektir. Bu durumda kredi kartı borçları için 23/02/2006 tarih ve 5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunun 26. maddesinde belirtilen gecikme faizi, tüketici kredilerinde ise kredi sözleşmesinde belirlenen temerrüt veya geç ödeme faizi üzerinden mevcut icra takip işlemlerine devam edilebilecektir.

MADDE 2- Yürürlük maddesidir.

MADDE 3- Yürütme maddesidir.

TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUNA GEÇİCİ MADDE EKLENMESİNE İLİŞKİN KANUN TEKLİFİ

MADDE 1- 7/11/2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

GEÇİCİ MADDE 2– 30/10/2015 tarihi itibariyle, bankalar, tüketici kredisi veren finansal kuruluşlar ve kart çıkaran kuruluşlar ya da varlık yönetim şirketlerince, kendisine ödeme için ihtar çekilmiş veya haklarında icra takibi başlatılmış ya da 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 53 ncü maddesi uyarınca Kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde üçüncü, dördüncü veya beşinci grup krediler ve diğer alacaklar içerisinde sınıflandırılmış, tüketici kredisi ve kredi kartı borcu bulunlar, bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren altmış gün içerisinde ilgili bankaya, tüketici kredisi veren finansal kuruluşa, kredi kartını çıkaran kuruluşa ya da bunların avukatlarına veya varlık yönetim şirketine ya da yetkilendirdiği temsilcilerine yazılı olarak, güncel tebligat adreslerini de belirtmek suretiyle müracaat ederek, bu maddenin ikinci fıkrasında belirlenen usule göre hesaplanacak borçlarını üçüncü fıkrasındaki koşullardan birine göre ödemek istediklerini beyan etmeleri halinde, düzenlenecek ödeme planını imzalamaları şartıyla, icra takibine konu olmuş ise takip, dava masraf ve harçlarını ve nispi kanuni vekalet ücretinin yüzde yirmisini de kabul edilen plan çerçevesinde ödeme hakkına sahip olurlar.

30/10/2015 tarihi itibariyle, tüketici kredisi müşterisine ve kart hamiline ödenmesi için ihtar çekilen veya hakkında icra takibi başlatılan, tüketici kredisi ve kredi kartı borcu ana parasının tamamı ile faiz borcunun yüzde yirmisi ya da anılan tarih itibariyle 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 53 ncü maddesi uyarınca, Kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde üçüncü, dördüncü veya beşinci grup krediler ve diğer alacaklar içerisinde sınıflandırılmış bulunan tüketici kredisi ve kredi kartı borcu anaparasının tamamı ile faiz borcunun yüzde yirmisi ödeme planına esas borç tutarı olarak hesaplanır.

İkinci fıkraya göre hesaplanan ödeme planına esas borç tutarının müracaat tarihinden itibaren otuz gün içerisinde defaten ya da taksitler halinde ödenmesi durumunda herhangi bir ilave borç hesaplamasına gidilmez. Ancak, ödeme planına esas borcun vadeli olarak ödenmesinin talep edilmesi halinde aylık eşit taksitler şeklinde ödenecek borç tutarı ödenecek borcun;

1. 6 aylık vade için  1,01
2. 12 aylık vade için 1,02
3. 24 aylık vade için 1,04
4. 36 aylık vade için 1,06
5. 48 aylık vade için 1,08
6. 60 aylık vade için 1,16

ile çarpılması sonucunda bulunacak toplam tutarın ay sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanır. Vadeli ödemelerde ilk taksit peşin olarak ödenir.

Borçlunun bu maddenin birinci fıkrasına uygun olarak alacaklıya müracaat etmesi ve yapılan ödeme planı doğrultusunda taksit tutarlarını ödemesi şartıyla, hâlihazırda yapılmış işlemler baki kalmak kaydıyla icra işlemleri durur. İcra ve İflas Kanununda belirtilen süreler işlemez.

Borçlu bu ödeme planına karşı ancak, plan doğrultusunda ödeme yapmak ve ödemelere devam etmek koşulu ile itiraz yoluna başvurabilir.

Bu madde kapsamında yeniden yapılandırılan borçlarda, borçlunun yapılandırma öncesi dönemde borca vaki itirazları ortadan kalkar. Ödeme planı uyarınca son taksitin vadesinde ödenmesi üzerine icra takibi sona erer.

Altı aylık vade de dâhil olmak üzere kabul edilen taksit planına göre, bir yıl içerisinde 3 taksitin üst üste vadesinde ödenmemesi halinde bu madde ile sağlanan haklar, bankalar, tüketici kredisi veren finansal kuruluşlar, ilgili kart çıkaran kuruluş ya da varlık yönetim şirketince ortadan kaldırılabilir. Bu durumda kredi kartı borçları için 23/02/2006 tarih ve 5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunun 26 ncı maddesinde belirtilen gecikme faizi, tüketici kredilerinde ise kredi sözleşmesinde belirlenen temerrüt veya geç ödeme faizi üzerinden mevcut icra takip işlemlerine devam edilebilir.

Bankaların tüketici kredisi ve kredi kartı alacaklarını temlik almış olan varlık yönetim şirketleri de tüketici kredisi ve kredi kartı borçlularının talebi halinde, bu madde gereğince işlem yapmak zorundadırlar. Temlik alacaklıları da bu madde kapsamındaki alacaklarıyla ilgili olarak bankaların yararlandıkları harç muafiyetlerinden yararlanırlar.

Bu maddede sağlanan hak maddenin yürürlüğe giriş tarihinden önce yapılmış ödemeleri geri isteme hakkı vermez.

MADDE 2- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 3- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.